Śliskie ulice, krzywe chodniki, nieostrożność kierowców i rowerzystów – wszystko to sprawia, że o złamanie nietrudno. Zanim przyjadą służby ratownicze lub poszkodowanego uda się przewieźć do izby przyjęć, koniecznie trzeba mu udzielić podstawowej pierwszej pomocy. Zasady w tej kwestii różnią się w zależności od miejsca i stopnia złamania.
Złamanie jest przerwaniem ciągłości kości. Objawia się przede wszystkim bardzo silnym bólem, szczególnie dającym się we znaki przy próbie poruszenia uszkodzoną kończyną. Do tego pojawia się obrzęk, czasem też widoczne zniekształcenie ustawienia ręki czy nogi. Przy złamaniach otwartych widoczne jest przerwanie ciągłości skóry. Wyróżnia się złamania bez przemieszczenia i z przemieszczeniem. W tym drugim wypadku odłamy kostne zmieniają swoje położenie.
Co robić, a czego nie robić przy złamaniu
W zależności od typu złamania oraz możliwości poszkodowanego, do szpitala można dotrzeć samodzielnie lub wezwać karetkę. Zanim jednak to zrobimy, musimy wykonać kilka ważnych czynności, dzięki którym nie pogorszymy stanu złamanej kończyny. Przede wszystkim konieczne jest unieruchomienie uszkodzonego odcinka kości przed przemieszczeniem chorego. Złamaną kończyną nie wolno poruszać. Aby zmniejszyć obrzęk można stosować np. okłady z lodu.
Próby amatorskiego nastawienia złamanej kości mogę skończyć się pogorszeniem stanu pacjenta – w żadnym wypadku nie należy tego robić. Nawet przy złamaniach rotacyjnych, kiedy kończyna wykrzywiona jest w bardzo nienaturalny sposób, nie wolno jej przekręcać ani próbować przywrócić do prawidłowego stanu.
Pierwsza pomoc przy złamaniu ręki i nogi
Uszkodzoną kończynę należy ułożyć nieco ponad poziomem serca – pozwoli to zmniejszyć tempo narastania obrzęku. Złamaną rękę wystarczy podwiesić na trójkątnej chuście lub bandażu owiniętym na szyi. W przypadku kości przedramienia konieczne jest unieruchomienie jej w krótkiej szynie – powinna ona sięgać od palców do stawu łokciowego.
Szyna jest też potrzebna przy złamaniu kości udowej – powinna unieruchamiać nogę od biodra do kostki. Kość goleni unieruchamiamy od kolana do pięty. Do ustabilizowania szyny używamy zwykłych opasek elastycznych lub gazowych.
Pierwsza pomoc przy złamaniu miednicy, żeber, kręgosłupa i czaszki
Jeśli u poszkodowanego podejrzewa się uraz miednicy lub kręgosłupa, pierwszej pomocy muszą udzielić wykwalifikowane służby medyczne. Szczególnie w wypadku złamania kręgosłupa bardzo ważne jest nie zmienianie pozycji pacjenta – próba przeniesienia go na inne miejsce pomoże tylko pogłębić uraz. W skrajnych przypadkach, gdy osobę taką trzeba np. wynieść z płonącego samochodu, nie wolno unosić go za głowę i biodra lub barki i biodra. Trzeba użyć choćby prowizorycznych noszy, na które chorego należy delikatnie przesunąć.
W przypadku złamania żeber w pierwszej kolejności należy założyć na klatkę piersiową opaskę ściągającą – zwykle wymaga to zaczekania na wykwalifikowane służby medyczne. Jeśli podejrzewamy złamanie kości czaszki, poszkodowanego należy ułożyć w pozycji bezpiecznej i poczekać na przyjazd karetki.