Nie szuka kontaktu wzrokowego, nie reaguje lękiem separacyjnym na rozstanie z mamą, bawi się samo i nie odpowiada na uśmiech – te charakterystyczne objawy zaburzeń ze spektrum autyzmu mogą pojawić się już w okresie niemowlęcym. Wszelkie niepokojące zachowania warto zgłaszać lekarzowi – czym wcześniej wykryte zaburzenia, tym większa szansa na udzielenie skutecznej pomocy.
Autyzm nie jest chorobą – to przypadłość, która objawia się przede wszystkim unikaniem kontaktu ze światem zewnętrznym. Obecna znajomość wczesnych objawów pozwala rozpoznać autyzm już u kilkumiesięcznych dzieci. Czym wcześniej problem ten zostanie ujawniony, tym więcej można zdziałać w celu m.in. usprawnienia procesów komunikacyjnych i procesów poznawczych dziecka.
Objawy autyzmu u niemowląt
Choć każde dziecko rozwija się indywidualnie, istnieją pewne prawidłowości dla wszystkich niemowląt. Odstępstwa od tych norm mogą świadczyć o różnych zaburzeniach. Niemowlęta, u których w późniejszym czasie stwierdzono autyzm, wykazują m.in. nietypowe zachowanie w kontaktach niewerbalnych. Dziecko z zaburzeniami ze spektrum autyzmu może nie dążyć do nawiązania kontaktu wzrokowego. Nie jest zainteresowane twarzą najbliższej osoby, np. mamy. Zamiast poszukiwać kontaktu z drugą osobą, zdaje się błądzić wzrokiem gdzieś w przestrzeni.
Autyzm u niemowląt może, choć nie musi, objawiać się niechęcią do kontaktu fizycznego. Maluch zdaje się nie odczuwać przyjemności z pieszczot czy przytulania – nawet z najbliższą osobą. Charakterystyczne jest również nieodwzajemnianie uśmiechu oraz wykonywanie powtarzalnych ruchów obrotowych dłońmi i palcami w niewielkim oddaleniu od twarzy. Autystyczne dziecko nie wykazuje charakterystycznego dla wieku niemowlęcego lęku separacyjnego – obawy przed rozstaniem z mamą lub inną najbliższą osobą.
Autyzm u starszych dzieci
Charakterystyczne dla zaburzeń ze spektrum autyzmu jest także opóźnienie rozwoju mowy. Dziecko nie wykazuje zainteresowania kontaktem z rodzicami i rówieśnikami. Nawet jeśli maluch gaworzy, dźwięki te nie służą do zwrócenia na siebie uwagi czy nawiązania kontaktu. W późniejszym okresie życia mowa nie wykształca się lub jest mocno opóźniona. Pojawiają się echolalie – powtarzalne, stereotypowe słowa. Nie stwierdza się spontanicznej ekspozycji językowej – zróżnicowanej w zależności od etapu rozwoju dziecka.
Maluch ze spektrum autyzmu bawi się w charakterystyczny sposób. Nie szuka kontaktu z rówieśnikami. Nie wykazuje potrzeby dzielenia radości czy zainteresowań. Może bawić się zabawkami niezgodnie z ich przeznaczeniem. Autyzm wyróżnia się wręcz uporczywym zainteresowaniem przedmiotami – z zupełnym pominięciem osób, które mogłyby brać udział w zabawie.
Kiedy do lekarza
Wcześnie wykryte spektrum autyzmu daje dziecku większą szansę na sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie. Wszelkie niepokojące symptomy warto zgłosić lekarzowi. Należy jednak pamiętać, iż dzieci rozwijają się w różnym tempie. Niemowlak, który niechętnie odpowiada na uśmiechy i trzylatek, który zdaje się nawet nie próbować połączyć kilku słów w zdanie wcale nie muszą mieć spektrum autyzmu. Warto jednak na bieżąco badać przyczyny różnych zachowań i zgłaszać swoje wątpliwości specjaliście.
